چگونه می‌توان ثابت کرد که قرآن کریم کلام بشری نیست؟

 پاسخ:

 دلایل اثبات وحیانی بودن الفاظ قرآن کریم عبارتنداز:

1- دلیل برون متنی: مقایسه قرآن کریم با دیگر سخنان، نشان می‌دهد که واژگاه قرآن، الهی و وحیانی است حتی با احادیث قدسی که الفاظ آن‌ها از سخنان پیامبر اکرم(ص) می‌باشد نیز متفاوت است

2- دلایل و شواهد قرآنی:

الف: آیات تحدی و اعجاز قرآن: نظم شگرف، اسلوب بیانی و ساختار آهنگین قرآن و فصاحت و بلاغت آن، یکی از ابعاد اعجاز قرآن است و آیات تحدی که  فرازمانی و فرامکانی است در همه اعصار، همگان را به مبارزه طلبی فرا می‌خواند که اگر در الهی بودن آن شک دارید سخنی به شیوایی آن بیاورید و آیات تحدی(مبارزه طبی)، بر الهی بودن الفاظ قرآن دلالت دارد چون اگر بنا باشد بشر در ایجاد چنین متنی دخالت داشته باشد تحدی قرآن باطل شده و اعجاز آن از میان خواهد رفت و این تحدی شامل شخص پیامبر (ص) نیز می‌شود بنابراین، قرآن، نمی‌تواند سخن آن حضرت باشد.

مراحل تحدی( مبارزه طلبی) در قرآن کریم:

مرحله اول: در ابتدای مبارزه طلبی،  دعوت به آوردن مثل قرآن می‌کند و می‌فرماید:

قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى‏ أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيراً(اسراء:88)؛ بگو: اگر جن و انس گرد آيند تا همانند اين قرآن را بياورند نمى‏توانند همانند آن را بياورند، هر چند كه يكديگر را يارى دهند.

مرحله دوم: چون از آوردن مثل همه قرآن، عاجز و ناتوان گشتند، سطح تحدی را به ده سوره پایین آورده:

أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَياتٍ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ (هود:13) فَإِلَّمْ يَسْتَجِيبُوا لَكُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما أُنْزِلَ بِعِلْمِ اللَّه‏(هود:14)؛ مى‏گويند كه از خود برمى‏بافد و به دروغ به خدا نسبتش مى‏كند. بگو: اگر راست مى‏گوييد، جز خدا هر كه را كه توانيد به يارى بطلبيد و ده سوره مانند آن به هم بربافته، بياوريد. () پس اگر شما را اجابت نكردند، بدانيد كه قرآن به علم خدا نازل شد.

مرحله سوم: وقتی در مرحله دوم ناتوانی خود را در آوردن ده سوره مثل قرآن نشان دادند باز هم عجز و ذلت آن‌ها را بیشتر به رخشان کشید که اگر می‌توانید یک سوره مثل قرآن بیاورید:

وَ إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى‏ عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ (بقره:23)؛ و اگر در آنچه بر بنده خويش نازل كرده‏ايم در ترديد هستيد، سوره‏اى همانند آن بياوريد و جز خداى همه حاضرانتان را فراخوانيد اگر راست مى‏گوييد.

در آخرین مرحله، عجز و ناتوانی همگان را برای همیشه تاریخ برخ کشیده تا ثابت کند که این نه کلام بشری بلکه الهی و فوق بشری  است

 فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكافِرِينَ (بقره:24)؛ و هر گاه چنين نكرده‏ايد، كه هرگز نتوانيد كرد، پس بترسيد از آتشى كه براى كافران مهيّا شده و هيزم آن مردمان و سنگها هستند.

ب) آیات مشتمل بر عنوانها و وصف‌های قرآن کریم:

1) قرآن: این واژه مصدر و به معنای مفعول و مشتق از « قرأ» است که بصورت اسم خاص و برای اشاره به این کتاب به کار رفته است. قابل توجه این‌که قرائت تنها در مورد خواندن از روی نوشته استعمال می‌شود  و دیگر کاربردهای قرآنی این واژه نیز بر خواندنی بودن  آن دلالت دارد:

إِنَّا أَنْزَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُون‏(یوسف:2)؛ ما آن را قرآن عربى نازل كرديم تا شما درك كنيد (و بينديشيد

2- عربی : این واژه منسوب به عرب،و دارای دو معنا است یکی سخن به زبان عربی یا انسان عرب زبان و دیگری سخن یا انسان فصیح، در هر صورت این واژه بر الهی بودن الفاظ قرآن دلالت دارد زیرا اگر منظور ازآن ،  زبان عربی باشد زبان مربوط به الفاظ است:

 إِنَّا أَنْزَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُون‏ (یوسف:2)؛ ما آن را قرآن عربى نازل كرديم تا شما درك كنيد (و بينديشيد).

3- کلام الله: کلام در لغت به معنای سخن انتقال دهنده معنا است .بنابراین ، بیان شدن و معنا دار  بودن در  کلام لحاظ شده است لذا کلام الله در آیه زیر، این نکته را می‌رساند که گزینش واژگان از سوی خداوند است:

حَتىَ‏ يَسْمَعَ كلَامَ اللَّهِ (توبه:6)؛ تا كلام خدا را بشنود.

4- قول : برخی از آیات بر وحی  نازل شده  از سوی خداوند،  تعبیر به «قول» نموده و می‌فرماید:

 إِنَّا سَنُلْقِى عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلا )مزمل:5)؛ همانا ما به‏زودى سخنى سنگين را به تو القا خواهيم كرد.

منظوراز قول در این آیه، همان آیات الهی نازل شده وملفوظ می‌باشد  و القاء کننده کلام، خداوند است  

5- حدیث: این واژه مشتق از حدث( تازه و جدید) و به معنای کلامی است که شنیده می‌شود:

اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الحْدِيثِ كِتَابًا مُّتَشَابِهًا(زمر:23)؛ خداوند متعال بهترين سخن را نازل كرده كتابى كه آياتش (از نظر لطف و زيبائى و عمق و محتوا) همانند يكديگر است

6- کتاب: کتاب و کتابة از کتب یعنی نوشتن، لفظ کتابة در اصل به معنای جمع است؛ کتب القِربَه یعنی مشک (چرمی) را دوختم ، به عبارتی ، جمع کردن دو چرم بوسیله دوختن است. و به تعبیر راغب، ضم ادیم الی ادیم بالخیاطه ( رجوع شود به: مفردات الفاظ القرآن الکریم، ص699)

در عرف نوشتن را بدین جهت کتابه گویند چون بعضی حروف با بعضی دیگرجمع می‌شوند گاهی به کلام کتاب گفته می‌شود چون حروف در تلفظ بهم منضم و با هم جمع می‌شوند بنابراین؛ به کلام خدا با ‌آن‌که نوشته نشده بود کتاب اطلاق شده است. ( رجوع شود به: مفردات الفاظ القرآن الکریم، ص699)

كِتَابٌ أَنزَلْنَهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلىَ النُّور(ابراهیم:1)؛ اين كتابى است كه بر تو نازل كرديم تا مردم را از تاريكهاى (شرك و ظلم و طغيان) به سوى روشنائى (ايمان و عدل و صلح) درآورى.

3- شواهد روایی: روایات نیز بر وحیانی بودن الفاظ قرآن کریم دلالت دارند . از امام صادق (ع) نقل شده است که از ایشان در مورد قرآن سؤال شده در پاسخ فرمودند : هو کلام الله، قول الله، کتاب الله و وحی الله ؛ تمام واژگانی که در این روایت آمده است بر لفظ اطلاق شده است.