اهميت اعتكاف و چگونگى آن

درباره اهميت اعتكاف و چگونگى آن توضيح دهيد؟

«و عهدنا إلى إبراهيم و إسماعيل أن طهِّرا بيتى للطَّائفين و العاكفين و الرُّكَّع السُّجود» «و ما به ابراهيم و اسماعيل امر كرديم كه خانه مرا براى طواف‏كنندگان و مجاوران و ركوع كنندگان و سجده كنندگان، پاك و پاكيزه كنيد».(1)

اعتكاف، در لغت به معناى توقف در جايى است و در اصطلاح فقه، عبارت‏است از: «ماندن حداقل سه روز در مسجد، به قصد عبادت خداوند، با شرايطى خاص».

مراسم اعتكاف، به زمان حضرت ابراهيم ‏عليه السلام بر مى‏گردد و بعد از او در بعضى از شريعت‏ها و در زندگى برخى از صالحان- از جمله حضرت مريم و زكريا- به چشم مى‏خورد. با ظهور دين اسلام اين امر، شكل تازه‏اى به خود گرفت و در ميان مسلمانان به عنوان يك عبادت مستحب با آداب و شرايط خاص، رايج شد.

اعتكاف عبادتى است كه استحباب و فضيلت فراوان دارد و صفاى خاصى به روح و جان مى‏بخشد. پيامبراسلام ‏صلى الله عليه وآله همه ساله در ماه رمضان- به ويژه دهه آخر آن- اعتكاف مى‏كرد و دستور مى‏داد رختخوابش را برچينند و چادرى در مسجد بر پا كنند و هميشه مى‏فرمود: «ده روز اعتكاف در ماه رمضان، برابر با دو حج و دو عمره است».(2)

اعتكاف حكمت‏ها و فوايد فراوانى دارد كه بخشى از آنها عبارت است از:

الف. ايجاد زمينه مناسب براى انديشه و تفكر و خردورزى

ب. فراهم آمدن زمينه توبه و بازگشت

ج. فراهم شدن فرصت نيايش، نماز و تلاوت قرآن

د. به وجود آمدن دوره‏اى كوتاه براى محاسبه نفس و خودسازى كه حداقل سه روز طول مى‏كشد و انسان را از حاكميت غريزه‏ها، عادت‏ها و اشتغالات معمول زندگى آزاد مى‏سازد.

در زمينه اعتكاف توجّه به چند امر ضرورى مى‏نمايد:

1. اصل اعتكاف مستحب است ولى گاهى به واسطه نذر، عهد، قسم و مانند آن واجب مى‏شود.

2. اعتكاف بايد در يكى از مساجد چهارگانه و يا در مسجد جامع شهر باشد و در غير آن صحيح نيست.(3)

3. حداقل اعتكاف سه روز است و كمتر از آن صحيح نيست ولى بيش از آن اشكال ندارد.

4. اين عبادت را مى‏توان به نيابت از مردگان انجام داد.

5. اعتكاف زمان خاصى ندارد و در هر زمان كه روزه صحيح باشد، اعتكاف نيز صحيح است. بنابراين كسى كه نمى‏تواند روزه بگيرد (مانند مسافر، مريض، حائض و كسى كه به عمد روزه گيرد) اعتكافش صحيح نيست. بهترين زمان براى انجام دادن آن، ماه رمضان و دهه آخر آن است.

6. اگر اعتكاف با حق شوهر منافات داشت، با اجازه او باشد.

7. اگر اعتكاف باعث اذيت و آزار پدر و مادر شود، با اجازه آن دو باشد.

پى‏نوشت‏

 (1) بقره (2)، آيه 521.

 (2)» اعتكاف عشرٍ فى شهر رمضان يعدل حجَّتين و عمرتين «: وسائل الشيعة، ج 10، ابواب الاعتكاف و اللمعة الدمشقيه، كتاب الاعتكاف.

 (3) مسجد جامع مسجدى است كه اقشار مختلف مردم در آن شركت مى‏كنند و اختصاص به محله يا صنف خاصى ندارد. مساجد چهار گانه عبارت است از: مسجد الحرام، مسجد نبوى) مدينه (، مسجد كوفه و مسجد بصره.