ذوالقرنین کیست؟

الف) منظور از ذوالقرنين در سوره كهف كيست؟ ب) در چه زماني مي‌‏زيسته است؟ ج) پيرو كدام دين و پيامبر(ص) بوده است؟ د) محل سكونت و سرزمين وي كجا بوده است؟

 قرآن، داستان ذوالقرنين را در سوره كهف آيات 83 تا 98بيان كرده و براي او ويژگي‏هايي را برشمرده است.     مفسران در اينكه ذوالقرنين كيست، اختلاف نظر دارند. برخي او را اسكندر مقدوني و عده‏اي او را «شين هوانك تي» و... دانسته‏اند و هر يك كوشيده‏اند تا اين ويژگي‏هاي قرآني را با آنها تطبيق دهند، اما نظري را كه علامه ‏طباطبايي(ره)، آيت‏اللّه‏ مكارم‏شيرازي و...به صحت و حقيقت نزديك‏تر مي‏دانند، اين است كه ذوالقرنين همان كوروش كبير، پادشاه هخامنشي است.    الميزان، ج 13، ص 391؛ تفسير نمونه، ج 12، ص 543.    قرينه‌‏هايي كه ايشان براي تأييد خود مي‏آورند از اين قرار است:    1 . ذوالقرنين شخصيتي است كه خداوند به او تمكن در روي زمين و قدرت و اختيار داده است و اين با شخصيت كوروش كه بر بخش عظيمي از آسيا و اروپا دست يافته و نخستين امپراتوري بزرگ تاريخ را تأسيس كرده است، توافق دارد.     2 . ذوالقرنين مطرح شده در قرآن خداشناس و موحد است و كوروش هم خداشناس و يكتاپرست بوده است و معقول‏ترين تاريخي كه براي ظهور زرتشت ياد مي‏شود، حدود قرن ششم پيش از ميلاد (560 ـ 539 ق. م) است    ر. ك: تفسير نور الثقلين، ج 3، ص 294 ـ 295.    كه با تاريخ حيات كوروش توافق دارد.    3 . ذوالقرنين سفر يا لشكركشي به غرب يا مغرب خورشيد داشته است و اين با لشكركشي كوروش به آسياي صغير و تسخير آن سرزمين انطباق دارد.     4 . ذوالقرنين سفر يا لشكركشي به شرق يا مشرق خورشيد داشته است و اين با لشكركشي كوروش به جنوب شرقي (مكران و سيستان) و شمال شرقي (حدود بلخ) انطباق دارد.     5 . ذوالقرنين با قومي وحشي مواجه شده است و اين با رفتن كوروش به سمت شمال و نبرد با اقوام وحشي «سكا» كه به عبارتي همان يأجوج و مأجوج هستند، انطباق دارد. در اين جا كوروش اقوام وحشي را عقب مي‏راند و در معبر داريال سدي با آهن و مس مي‏سازد كه هنوز بقاياي اين سد برپاست.    بهاءالدين خرمشاهي، فصلنامه بينات، سال چهارم، شماره دوم تابستان 76 ص 109 ـ 105.    البته مبتكر اين نظريه «سر سيد احمدخان هندي» است كه «مولانا ابوالكلام آزاد» در ايضاح و تقريب آن كوشيد.    الميزان، ج 13، ص 391.    از بسياري از روايات اسلامي كه از پيامبر(ص) و ائمه معصومين(ع) نقل شده مي‏خوانيم: «او پيامبر نبود بلكه بنده صالحي بود».