در صورت دخالت اراده الهی در زشتی و زیبایی انسان‌ها ، آیا با عدالت خداوند سازگار است؟

سؤال:چرا بعضى انسان‏ها زشت و بعضى زيبا هستند؟ آيا اين مسئله عامل ژنتيكى دارد يا اراده خداوند هم در اين كار دخيل است؟ اگر دخيل است، آيا عدالت رعايت مى‏شود و آيا مسؤوليت و وظايف انسان‏هاى زشت و زيبا در برابر خدا با هم برابر است؟
جواب:
قبل از پاسخ، توجه شما رابه دونكته اساسى جلب مى‏كنيم:
1. از عوامل مهم و اساسى در تحليل و بررسى درست پديده‏ها، پرهيز ازنگرش تك بعدى است. لازم است در برخورد با هر يك از پديده‏ها، ابعاد گوناگون آن را ملاحظه نماييم تا بتوانيم قضاوتى شايسته و مطابق با واقعيت داشته باشيم. رعايت اين اصل شرط ضرورى در تحليل هر پديده‏اى است.
2 . منشأ برخى شبهات در زمينه عدل الهى، عدم شناخت صحيح اراده الهى و اراده انسان‏ها است. در اين‏باره لازم است بدانيم كه اراده انسان‏ها در طول اراده الهى است، نه در عرض آن. چون اراده خداوند فوق اراده انسان‏ها است و اختيار و اراده بشر نيز معلول اراده پروردگار است، هيچ تعارضى بين اين دو اراده نيست. با توجه به دو نكته ياد شده، در پاسخ سؤال مى‏گوييم:
الف) زشت يا زيبا بودن برخى انسان‏ها و فرق‏هاى ديگرى كه بين آنان است، معلول عوامل مختلفى است كه به اختصار به بعضى از آنها اشاره مى‏شود:
1 . وراثت: بسيارى از صفات جسمى و روحى انسان‏ها در اثر وراثت از پدر و مادر و اجدادشان به آنها منتقل مى‏گردد. هرچند در گذشته به اين عامل مهم چندان توجهى نمى‏گرديد، امّا درروايات اهل‏بيت(ع) به اين مسئله توجه جدى شده است. دانشمندان علوم طبيعى نيز در قرن اخير به نقش عظيم اين عامل تا حدودى پى برده‏اند؛ چنان كه امروزه علم ژنتيك به عنوان يكى از علوم حياتى در مراكز معتبر علمى دنيا شناخته شده است.
2 . تغذيه در دوران باردارى: از عوامل مهم ديگر در زشتى و زيبايى و تفاوت‏هاى ديگر افراد نسبت به همديگر، نوع تغذيه مادران در هنگام باردارى است. اين مطلب نيز همان گونه كه در روايات معصومين(ع) بدان اهتمام فراوانى‏شده، از نظر علوم تجربى نيز به اثبات رسيده است. در روايتى از
پيامبر(ص) نقل شده است كه فرمود: به همسران باردار خود كندر بدهيد؛ زيرا در افزايش خرد بچه مؤثر است.

و در روايتى ديگر آمده است:
فردى كه «بِهْ» بخورد، فرزندش زيبا خواهد بود.
و امام رضا(ع) فرمود:
به زنان باردار «كندر» بخورانيد تا فرزندى كه در شكم دارند اگر پسر است باهوش و دانا و شجاع و اگر دختر است، خوش قيافه و خوش اخلاق گردد.
3. محيط: ازديگر عوامل مؤثر در نوع صفات جسمى و روحى فرزند، محيط جغرافيايى زندگى است. براى مثال، فرزندانى كه در محيط‏هاى گرمسير به دنيا مى‏آيند با آنان كه در مناطق سردسير متولد مى‏شوند، از نظر صفات جسمى و روحى يكسان نيستند. نمونه‏هاى عينى چنين تأثيرى را مى‏توان در انسان‏هايى كه هم اكنون در قاره‏هاى مختلف جهان زندگى مى‏كنند، مشاهده نمود.
ب) تفاوت‏هايى كه بين انسان‏ها ـ از نظر زشتى و زيبايى و... ـ به چشم مى‏خورد، هيچ گونه منافاتى با عدل الهى ندارد، چون اراده الهى در تدبير نظام طبيعت بر اساس قوانينى است كه خداوند در آن قرار داده است و اين قوانين به هيچ‏نحو تغييرپذير نيست. از جمله اين قوانين، امورى است كه در بند «الف» به عنوان «عوامل انتقال صفات» به آنها اشاره شد. بنابراين، اگر شخصى زيبا يا زشت باشد، دراثر عوامل خاصى است كه در نظام طبيعت نهاده شده است.
البته اگر خداوند در شرايطى مساوى، يكى را زشت و ديگرى را زيبا بيافريند، ظلم روا داشته است، در حالى كه خداوند هيچ گاه به بندگانش ظلم نمى‏كند. ضمناً در نزد خداوند، فرقى بين زشت‏رويان و زيبارويان وجود ندارد و تنها معيار برترى تقواى الهى است: اِنَّ اَكْرَمَكُم عِنْدَاللّه‏ِ اَتْقاكُم گرامى‏ترين شما نزد خدا، باتقواترين شماست.
البته چون زيبايى در برابر زشتى، نعمتى محسوب مى‏گردد، تكليف صاحبان سيماى زيبا بيشتر از ديگران است و آنان بايد حق آن نعمت را ادا
كنند و در حفظ پاكدامنى مراقبت بيشترى نمايند.