درمان خیالپردازی

قدرت تخيّل نوعى استعداد و نيروى روحى است و از آنجا كه مذهب مترقّى ما براى ابعاد وجودى انسان برنامه دارد، در صدد جهت دهى به تصورات وى هم برآمده است.

خيالات و خاطرات اگر كنترل شوند تا حدودى خوب هستند و موجب ايجاد تصميمات مثبتى مى شوند. دين عزيز ما از طريق جايگزين سازى مانع آثار بد آن شده است.

در دعاى مكارم الاخلاق، در روش سازندگى همين ويژگى مى خوانيم: «اللهم اجعل ما يلقى الشيطان فى روعى... ذكراً لعظمتك و تفكراً فى قدرتك و تدبيراً على عدوك...; خدايا هر چه شيطان در خاطرم از آرزوهاى بيجا و بدگمانى و حسد مى اندازد، به ذكر از بزرگى و ؟؟ و انديشيدن كه در قدرتت و تدبير بر دشمن تو، تبديل فرما(2)».

پس با رهنمود اين فراز دعا، خيالاتى چون:

1. آرزوهاى بى جا;

2. بدگمانى;

3. حسد.

با

1. تفكّر در قدرت خدا و موجودات;

2. توجّه به عظمت حق;

3. تدبير و چاره انديشى.

كنترل و هدايت مى شوند.

باتوجه به آنچه بيان شد رعايت راهكارهاى زير نیز براى ترك اين عادت ضرورى است: 

1- به اين افكار و خيالات كمتر اهميت دهيد و هميشه آنها را با خود و ذهنتان همراه نسازيد. 

2- اجتناب از تنهايى سعى كنيد كمتر در تنهايى قرار بگيريد. 

3- هر گاه اين افكار به ذهن شما آمد براى خود يك حالت حواس پرتى نسبت به آن افكار ايجاد كنيد يعنى خود را مشغول كار ديگرى كنيد. 

4- ترك كردن موقعيت هايى كه اين گونه افكار و خيالبافى ها بيشتر به سراغ شما مى آيد و رفتن به مكان هايى كه فكر شما را به افكار مطلوب مشغول مى كند. 

5- هر گاه افكار مزاحم به ذهن شما خطور كرد به گونه‏اى رشته آن افكار را پاره كنيد مثلًا با خود بگوييد «بس ديگه چقدر مزاحم مى‏شوى» و هر كار ديگرى كه باعث گسسته شده اين افكار شود. 

6- براى ذهن خود مشغله مورد علاقه و جذاب داشته باشيد تا اين افكار ناخواسته دامن گير شما نشود. مشغوليت ذهنى دائم داشته باشيد تا فرصت را براى اين افكار تنگ كنيد. 

7- روابط اجتماعى خود را افرايش دهيد مثلًا شركت در مجالس عمومى مثل مجالس جشن يا مجالس مذهبى. 

8- سعى كنيد هيچگاه بيكار نباشيد و با برنامه ريزى براى اوقات شبانه روزى خود همه اوقات خود را به نحوه صحيح و منطقى پر كنيد زيرا يكى از دلايل اينكه اين افكار مزاحم به ذهن خطور مى‏كنند بيكارى است. 

9- از هجوم اين افكار نگران نشويد. گاهى اوقات ترس از يك حالت آدمى را بيشتر با آن دست به گريبان مى نمايد. لذا اين حالت را وضعيتى عادى تلقى كرده و به رهايى از آن اقدام كنيد نه آن كه آن قدر آن را بزرگ و هراس آور تلقى كنيد كه به آن مبتلا باشيد و خود را تسليم آن سازيد. در اين راستا به تقويت اراده نيز نياز داريد كه برخى از راهكار تقديم مى گردد. 

10- مطالعه كتب اخلاقى و معنوى كه در جهت گسترش امور معنوى و رشد كمالات و فضائل اخلاقى نوشته شده است براى كاهش توجه به امور دنيايى مفيد است. كتاب هايى نظير قلب سليم و ايمان از مرحوم شهيد دستغيب يا چهل حديث امام خمينى نمونه هاى خوبى در اين زمينه است. 

11. مطالعه زندگانى بزرگان دينى و عرفا و شخصيت هاى معنوى مفيد است. 

12. همان طور كه در روايات آمده است هميشه در امور مادى به پايين تر از 

خود نگاه كنيد و در امور معنوى به افراد بالاتر از خود و كسانى كه به مقامات معنوى بالاترى رسيده اند نگاه كنيد و بيانديشيد.